Học nghề
Nghe người quen mách bảo, Mơ lên xã Mương
Mán, huyện Hàm Thuận Nam tìm việc. Phúc đức thế nào mà cô gặp chị
Nguyễn Thị Huyền, chủ của một vựa thanh long lớn, người cùng quê. Chị
Huyền khuyên Mơ học nghề vuốt tai thanh long vì nghề này đang lúc thịnh.
Buổi sáng mở mắt ra đã có người kêu công.
Thoạt đầu, Mơ phân vân : Vuốt tai là thế
nào ? Chị Huyền giải thích : “Vuốt tai là làm cho tai của trái thanh
long giữ được màu xanh, cho dù trái hái đã khá lâu, cũng như khi ra đến
chợ đường biên”.
Chưa có máy móc nào thay con người vuốt
tai thanh long, trừ khi các nhà khoa học sáng chế ra một loại thuốc bón
vào gốc nhưng có khả năng làm xanh tai của thứ quả có tên gọi rồng xanh.
Khi thấy Mơ có vẻ thuận, chị Huyền gởi Mơ cho một người vuốt tai chuyên
nghiệp ở xã Hàm Thạnh cùng huyện để cô học nghề.
Vuốt tai
Những ngày giữa tháng 6 này, Mơ đã thành
nghề. Cô đi vuốt tai ăn công trong phạm vi mấy xã : Mương Mán, Hàm
Thạnh… thảng hoặc có người còn kêu cô ra Hàm Kiệm, một xã ven quốc lộ 1A
để làm nghề. Mơ kể, từ tháng 4 đến nay gần như đi làm suốt tháng, ít có
ngày ở nhà vì người yêu cầu vuốt tai thanh long quá đông.
Tất cả đều bịt mặt, đội mũ mềm, vì vậy
nếu họ không mở khăn ra thì suốt buổi vẫn không biết ai trong họ đẹp xấu
thế nào. Vườn thanh long của ông Thiện rộng trên 1 ha. Vào việc, các cô
dàn thành hàng ngang, mỗi người đảm nhiệm một bề chừng 5m với vài hàng
trụ thanh long.
Mỗi người cứ theo khoảng cách đó tiến dần
lên cho tới giới hạn cuối cùng của khu vườn. Trên cổ tay trái của từng
cô, đều đeo một chiếc chai nhựa nhỏ màu xanh lá cây mà đầu nút chai được
đục lỗ, để chỉ cần nghiêng nhẹ, nước bên trong đã chảy ra. Mơ giải
thích : Đó là những chiếc chai đựng thuốc tăng trưởng do chủ vườn thanh
long cung cấp. Ở tay phải còn lại, mỗi cô đều mang một chiếc găng tay
vải sợi dày. Hầu như chiếc găng tay nào cũng lấm láp và ố bẩn.
“Bọn em mang găng tay là để chấm thuốc
tăng trưởng. Thuốc sẽ dính vô vải thay vì dính vô da tay”- Mơ nói nhanh.
Rồi để tôi chứng kiến tận mắt, Mơ bước tới một trụ thanh long đầy trái
chín. Một tay cô nghiêng chiếc chai, một tay cô đặt ngón trỏ lên miệng
chai để nước thuốc tăng trưởng chảy ra thấm vào vải. Sau đó, bằng những
ngón còn lại của bàn tay phải, Mơ nâng từng trái thanh long lên, dùng
đầu ngón tay trỏ vuốt nhẹ lên từng tai của trái.
Mỗi trụ thanh long có đến 15 – 20 trái.
Các cô không ai bảo ai đều thoăn thoắt cúi, thoăn thoắt vuốt, thoăn
thoắt di chuyển quanh từng trụ, tiến về phía trước, cũng như không ai
nói với ai điều gì, ngay cả khi một hai cô vì bước gấp gáp, chạm người
nhau.
Trò chuyện
Gần trưa, chiếc áo Mơ mặc trên người ướt
đi một mảng trên phía lưng, và những cô khác cũng đã mệt sau cả mấy giờ
liên tục di chuyển. Không hẹn, song các cô đều tập trung về một bụi cây
có bóng mát gần đó, nghỉ giải lao. Mơ nói với tôi sau khi tháo khăn bịt
mặt và cởi găng tay : “Anh thấy đó, vuốt tai tưởng là việc nhẹ nhàng,
nhưng thật ra rất mệt. Trong khi vuốt phải tập trung, không để ngón tay
có thuốc kích thích chạm vào bất cứ phần nào trên (da) trái vì như vậy
vài ngày sau trái sẽ xuất hiện đốm. Vườn nào nhiều trái đốm thì giá bán
rất thấp.
Đang lúc Mơ trò chuyện, người phụ nữ ngồi
bên cạnh chêm vào : “Chủ vườn thanh long coi việc có nhiều hay ít trái
bị đốm mà đánh giá tay nghề của thợ. Thợ giỏi thì không bao giờ thiếu
việc”. Tôi hỏi Mơ : “Giữa nam và nữ, ai vuốt nhanh hơn ?”. “Đàn ông làm
nhanh nhưng nhiều người bộp chộp, không cẩn thận. Phụ nữ chậm một chút
nhưng vuốt cái nào ra cái đó… hè hè…”. Người phụ nữ bên cạnh Mơ chen vào
nói rồi tủm tỉm cười.
Tai thanh long là phần nhô ra trên bề mặt
da của từng trái. Mỗi trái có từ 15 – 22 tai. Khi trái còn xanh, người
vuốt tai chỉ cần vuốt từ nửa trái trở lên. Nếu thanh long chín đỏ, phải
vuốt gần như hết cả số tai trên trái.
Các cô không biết ai là người đầu tiên
nghĩ ra cái việc vuốt tai thanh long, song khẳng định nghề vuốt tai có
hơn chục năm trên đất Bình Thuận. Những người như Mơ được chủ vườn khoán
80.000 đồng cho một thiên (1.000) trái.
Một khu vườn rộng 1ha, sản lượng từ 8.000
– 10.000 trái, phải thuê từ 3 – 4 người vuốt/lần. Mỗi năm, thanh long
thu hoạch từ 8 – 10 lần trái. Mỗi lứa trái khoảng hai tháng rưỡi, vì vậy
nơi nào nhiều thanh long thì thợ vuốt tai gần như không hết việc.
Nghề
vuốt tai kiêng người thấy nắng chóng mặt, thấy mưa sụt sùi. Chuộng
người có tính kiên trì và lẹ mắt, đặc biệt thích hợp với nữ giới. Hiện
nay, tại mỗi nơi trồng thanh long đều có đội ngũ vuốt tai chuyên nghiệp.
(theo Hoàng Hạc)
Lời bình: Liệu có nguy hiểm khi dùng thuốc kích thích tăng trưởng cho Thanh long như vậy hay không? Đã có ai chứng minh sự an toàn cho người lao động và an toàn của quả Thanh long sau khi được vuốt tai thế này?
