Dã tường vi theo tiếng Anh là cây Sweetbriar-Eglanteria, gốc hoa hồng/ Rosa canina/ tiếng Bulgaria gọi là cây Shipka. Dã tường vi là một loài cây mọc hoang dã, phát triển rất nhanh vào mùa xuân, khi các loài cây cỏ hoa lá đâm chồi nảy lộc cũng là lúc tường vi trổ lá xanh rờn quanh các bờ dậu, nhú những chồi non xanh biếc, nở hoa hé nụ vào tháng 5-6, kết quả vào tháng 7,tháng 8 và mãi đến tận khi tuyết rơi đầu tháng 11, những quả tường vi cuối cùng mới chịu lìa cành, rơi xuống ủ trong tuyết để rồi sang xuân, tự nó làm một cuộc đời Tường vi mới.
Dã tường vi / Tường vi, Tầm xuân, / là tên gọi trong tiếng Hán - phiên âm ra tiếng Việt, đôi khi người ta gọi nhầm thành Tử vi / cây thân gỗ, hoa mọc thành chùm, không giống hoa Tường vi/.Khi nghe tới nó, ta cảm tưởng như đó là một loại hoa thơ mộng nhỏ bé, có thể đem về cắm trong bình, có thể đem tặng nhau những dịp lễ hội…Ngược lại, Dã tường vi chỉ là một loại cây mọc bên bờ rào, khỏe khoắn, dẻo dai chịu đựng nắng mưa, chẳng cần được chăm sóc, và tự mình sinh sôi phát triển. Bạn chỉ cần đem mấy hạt cây ủ xuống đất vào cuối mùa thu, sang xuân, dã tường vi trỗi dậy, và một năm sau, bạn đã có một khóm dã tường vi cao ngang người, năm sau nữa,dã tường vi đâm hoa kết trái. DãTường vi có thể cao tới 3 m, cành mọc vươn dài, đầy gai nhọn và cứng. Hoa dã tường vi nhỏ, trông tựa hoa hồng /nhưng không có nhiều tầng cánh hoa,/màu hồng phơn phớt trắng, mọc dày xen kẽ lá xanh. Sang thu, hoa rụng, đơm trái. Quả dã tường vi khi chín màu đỏ thẫm, có hạt cứng bên trong. Cây phát triển trong các điều kiện khác nhau, kể cả ở độ cao 2000m so với mặt biển, mọc khắp nơi trên thế giới, từ châu Âu, Á sang tới châu Phi và Bắc Mỹ với nhiều loại khác nhau.
Dã tường vi được gọi là loại thảo dược đặc biệt, chứa rất nhiều Vitamin C, quả có mùi vị thơm dịu, một loại chất bổ quí giá mà không phải ngẫu nhiên, ở châu Âu người ta gọi nó là “ Nữ hoàng của các loại dược liệu”. Từ ngàn đời, người ta đã dùng quả dã tường vi để làm trà uống, làm thuốc chữa bệnh, thậm chí, ngay bây giờ, một số đặc tính của nó vẫn còn chưa được phát hiện hết trong y học. Dân gian dùng nó lúc ban đầu để chữa bệnh chó dại, sau đó, chữa các bệnh khác có hội chứng thiếu Vitamin. Trên thế giới, Dã tường vi được dùng theo những cách khác nhau như một loại thuốc chữa bệnh quí giá. Chẳng hạn, ở Trung quốc, quả dã tường vi dùng để chữa các bệnh đường ruột và chống giun sán. Ở Tibet, quả dã tường vi dùng để chữa bệnh Atherosclerosis, bệnh đau thận và suy nhược thần kinh, còn ở Nga, người ta dùng nó làm trà uống chữa các bệnh như loét dạ dày, ợ chua, bệnh viêm ruột kết và bệnh đau gan. Truyền thống của một số nước châu Âu là dùng quả dã tường vi như nguồn Vitamin rất lớn làm tăng chất miễn dịch cho các cơ quan nội tạng, đặc biệt vào cuối mùa thu đầu mùa xuân.
Quả dã tường vi rất giàu vitamin C làm giảm quá trình oxy hóa các tế bào và tăng độ thấm của các mao mạch trong cơ thể, ngoài ra nó còn có các tác dụng khác. Các thí nghiệm đã chứng minh rằng trong 100g quả dã tường vi chứa khoảng 2g vitamin C, nghĩa là khoảng gấp 30-40 lần số vitamin C trong 100g cà chua và gần 300 lần trong 100g táo.Điều đó có nghĩa là quả dã tường vi là một dạng quả “cạnh tranh” cơ bản với các loại quả chua khác.Ngoài ra, trong quả dã tường vi còn chứa tổ hợp các chất có trong thiên nhiên như Vitamin A/ 5-7mg%/ các chất chua không thay thế / Omega-3 và Omega-6/, các chất Antioksidant-flavonoid và Vitamin E, các chất làm cho tăng đàn hồi và trẻ hóa làn da của con người, làm biến mất đi các biểu hiện của sự già nua / nếp nhăn hoặc các vết nhám trên da/. Các quả dã tường vi còn chứa Vitamin P, B1 / khoảng 430mg %/, B2 và K và chất Pectin / khoảng 11%/, dầu / khoảng 2%/, muối khoáng /3,2%/, nhiều nhất là Kali/ khoảng 512mg %/, Calxi /50mg%/, phootspho /54mg%/, Natri /47mg %/ m và chất Magie / 122mg%/. Các chất này làm tăng cường hệ thống Enzim và các quá trình tổng hợp các hoocmon , có tác dụng cầm máu và những ảnh hưởng có lợi cho việc trao đổi Cacbuahidro .Như vậy, các quả Dã tường vi chứa một hàm lượng khoáng chất rất cao so với các loại hoa quả khác.. Ngoài ra, do hàm lượng chất Pectin và Tanin cao , các quả này đã có hiệu quả rất lớn đối với các loại bệnh đường ruột và dạ dày, bệnh phế quản, tạo lớp bảo vệ cho các chất nhầy trong ruột.
Người ta dùng các sản phẩm của quả dã tường vi trong việc chữa các bệnh về thận như sỏi thận, bệnh đường tiết liệu, các bệnh về gan, làm giảm đường trong máu/ chữa bệnh tiểu đường/, đồng thời còn hay dùng chữa bệnh cảm cúm, ho….
Các sản phẩm từ quả Dã tường vi
Nước ngọt dưới dạng Xiro, đặc biệt dùng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ như một dạng thực phẩm bổ xung
Mứt quả, thông thường chế biến cùng quả Miusli/ một dạng quả giống như quả táo nhỏ, chín về cuối mùa thu, rất ngọt và mềm/, dùng cho các bữa ăn điểm tâm
Các loại nước uống. Quả dã tường vi được cho vào cùng với đường và nước, để trong 5-6 ngày, tạo thành một loại nước uống có ga rất thơm và bổ với lượng calori và vitamin lớn. Ngoài ra, người ta thường sấy khô, xay nhỏ làm trà uống dần.
By Namcua
