Người Digan ở Bulgaria / tiếp theo/

Mấy hôm nay lạnh quá, tuyết rơi dày đặc ,có những nơi cao tới hàng mét. Sofia bao phủ một màu trắng lạnh lùng. Tôi có việc phải đi ra ngoài, chưa đầy 1h sau, cho dù áo ấm, giày tất, mũ trùm tai, găng tay, ngồi xe oto, mà về nhà, cứ ho khù khụ. Thế mới biết mình đã già rồi, mọi biến đổi thời tiết ảnh hưởng trực tiếp và ngay lập tức, chẳng như ngày nào, âm 20 độ vẫn chạy trên tuyết, đùa nghịch nhau và đắp ông già tuyết cho các con chơi. Năm nay nước Bul sẽ tiếp tục chìm sâu vào cuộc khủng hoảng tài chính. Báo cáo của chính phủ ngày hôm nay khẳng định: Số người giàu lên ở Bul rất nhiều, có tiền gửi hàng triệu leva trong ngân hàng và chỉ sống bằng lãi suất đã đủ xa hoa. Rồi các ngài trợ lí cho Ủy ban quốc gia cũng phát biểu: Tiền lãi do kinh doanh Bất động sản và các hoạt động tài chính tăng lên gấp 3 lần so với ba năm trước đây, khi ngài Thủ tướng Boiko Borisov mới lên nắm chính phủ...Nghe mà thấy lạc quan quá. Rồi tiếp theo, ngài Tổng thống vừa thôi chức phát biểu: “Tôi chưa bao giờ thấy người dân khổ như bây giờ, dân không đủ tiền mua củi đốt lò sưởi và bánh mỳ, hàng chục làng thôn mất điện sinh hoạt ngay từ trận mưa tuyết đầu tiên...” Thì ra, họ đánh nhau, họ cãi nhau, chứ đâu họ có nghĩ đến dân. Ngài Tổng thống giữ chức 10 năm / hai nhiệm kì/ mà chẳng hề thấy dân khổ, chỉ vừa thôi chức được 1 tuần thì dân đang “giàu” biến thành “ nghèo” đến thế, suốt 10 năm qua ông ta ở đâu? Ông đã làm được gì cho dân?... Tại sao lũ nhà báo phóng viên vây quanh ông ta kia chẳng ai hỏi nổi 1 câu như vậy để nghe xem ông ta trả lời thế nào? Phe ông Thủ tướng vừa thắng cử, ngài Tổng thống mới là người cùng Đảng với ông Thủ tướng, còn ngài Tổng thống cũ này thuộc Đảng xã hội, hậu duệ của Đảng cộng sản cũ. Họ tranh giành quyền lực, họ lật đổ lẫn nhau, họ nói xấu nhau, chửi nhau trong phòng họp Quốc hội, tay Thủ tướng cũ cũng vậy, vừa mất chức hôm trước, hôm sau to mồm kể những thói hư tật xấu của Thủ tướng mới, rồi lên án xã hội là đầy những tệ nạn, nghèo đói, trộm cắp... Vậy mà, không một ai, không có bất kì một tờ báo nào, một đài truyền hình nào, chất vấn và hỏi hắn ta: “Anh ở đâu trong những năm tháng đất nước ngày càng suy thoái này? Anh làm được gì cho dân? Chẳng lẽ chỉ khi anh thôi chức, thôi quyền, dân mới đói khổ hay sao?”... Nhưng thôi, quay lại với cái xóm Digan nghèo khổ mà tôi đã bắt đầu ở trên kia. Thằng bé vẫn tới làm cho tôi sáng hôm qua vừa gọi điện hỏi có việc gì cho nó làm không. Tôi bảo: “ Việc thì lúc nào cũng có, vấn đề là mày có muốn làm hay không thôi?” Nó mừng rỡ, kêu lên: “Trời ơi, chúng tôi đói từ nhiều ngày nay rồi, không có việc làm, không có tiền mua đường sữa và bánh mỳ cho con”. “OK, ngày mai mày đi làm nhé, nhớ tới đúng giờ đấy” Thế là sáng sớm nay nó đã đến đứng trước cửa nhà tôi, co ro trong một cái áo khoác mỏng, đầu không mũ, trong khi tuyết rơi ngập lối đi tới tận đầu gối, ngoài trời lạnh tới âm 22 độ. Tôi ra mở cửa cho nó, hỏi luôn:” Mày không có áo ấm à?” Nó bảo: “ Có chứ, nhưng tôi ngại mang, vì khi làm việc phải cởi ra”. Đấy, cái lười biếng của dân Digan thể hiện ở khắp mọi lúc, mọi nơi, và thật đáng buồn cười vì sự lười biếng đến ngớ ngẩn của họ. Tôi hỏi vậy và đã sẵn sàng nghĩ ngay tới việc mang cho nó cái áo budong của con trai tôi còn mới nhưng không dùng đến, nhưng câu trả lời của nó như gáo nước dội lại, hất toẹt cái ý định này ra khỏi đầu tôi. Nó giúp tôi dọn tuyết ở lối đi và trên mái ngói của cái nhà vườn, vì tuyết dày tới hơn 50cm, sợ vài hôm nữa lạnh rồi đóng băng không dọn được. Thực ra, tôi cũng có thể làm được việc này, song lại sợ cảm lạnh, cộng với tội nghiệp thằng bé, cho nó việc làm để cho nó chút tiền. Quan điểm của tôi rất rõ ràng : Làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm không hưởng. Thằng Ilia này có 3 đứa con gái, vợ nó còi dí mà cũng đẻ được những 3 lần rồi, năm nay mới 25 tuổi, đứa gái lớn đã lên 9. Kinh khủng quá, không biết chúng nó sống bằng gì cho qua những ngày đói rét này. Những đồng tiền nó kiếm được đó đây cả tháng cũng chỉ đủ cho gia đình nó mua bánh mỳ và sữa trong một vài ngày...thật khó hiểu. Ilia làm cho tôi ngạc nhiên nhiều lần, kể cả ngày hôm nay. Buổi trưa, tôi mang cho nó bát súp đậu nấu với sườn, một món ăn rất ngon và chế biến cũng công phu.Bình thường người Bun chỉ nấu đậu, cho thêm cà chua, gia vị, riêng tôi, tôi ninh sườn, vớt váng, đậu nấu nhừ nhưng không vỡ hạt, trộn thêm bột ớt đỏ và lá húng. Ilia làm việc không nghỉ, chỉ xin tạm ứng tiền công để mua thuốc lá, thấy vậy tôi mời nó ăn trưa bằng món đậu kể trên. Nó chẳng thèm nhìn bát súp, nói luôn: “ Tôi không ăn đậu đâu, vì ngày nào tôi cũng ăn rồi”. Tôi bảo: “ Món đậu này không giống món đậu nhà mày đâu, ăn thử đi.” Nó dứt khoát từ chối, không phải vì nó ngại ngùng / vì cả mấy năm nay, khi nào làm việc cho tôi nó chả ăn trưa, bất kì món gì tôi cho nó/ . Thế rồi, mấy phút sau, tôi đã thấy tay nó cầm chai bia, bao thuốc lá và một chiếc bánh Sandvich to tướng vừa mua ở nhà hàng bên cạnh. Số tiền công ít ỏi trong một ngày của nó thế là đi đứt một nửa vào bao thuốc lá, chai bia và cái bánh kia. Đương nhiên, tôi ái ngại cho nó, nhưng tôi không thế trả hơn mức cho phép, còn nó, với số tiền này, nó có thể mua được 1 kg thịt, 1 hộp sữa+1 cái bánh mỳ cho cả gia đình nó. Không, nó nghĩ đến nó trước, và nó thỏa mãn mình trước hết, vợ con, tối về, còn đồng nào sẽ tính sau. Nhớ lại ngày xưa, khi còn bé, có cô bạn tên Thảo, rất xinh, học cùng lớp 5 cho tới hết lớp 7. Thảo người làng tôi / nơi sơ tán/, bố mẹ chắc khá giả nên nó luôn mặc quần áo đẹp, cộng thêm với nước da trắng nõn, trông nó lúc nào cũng đài các kiêu sa, không giống bọn trẻ cùng xóm, đen nhẻm vì nắng mưa ngoài đồng ruộng. Thậm chí, dân HN sơ tán về làng như chúng tôi cũng chẳng bao giờ có được tấm áo, tấm quần đẹp như của nó. Thế nhưng, gần như ngày nào nó cũng cãi nhau đánh nhau với bọn bạn bè, tôi không hiểu vì lí do gì, chỉ đứng từ xa lắng nghe / vì tôi nhút nhát, lại bị mang tiếng dân sơ tán, chẳng dám dính vào người làng/. Một hôm, chúng nó xúm lại giằng tóc Thảo, bôi bẩn lên cái áo Thảo đang mặc, tôi nghe thấy tiếng Thảo chửi rất tục, chanh chua: “ Chúng mày ghen với tao à? Bố mẹ chúng mày cũng 1 cái đầu 2 cái tay như bố mẹ tao, tại sao nhà chúng mày nghèo, nhà tao giàu? Tao mặc áo đẹp, chúng mày tức lắm à, tức đấm ngực mà chết hết đi”...rồi còn nhiều trận tương tự như thế, nhưng, ngay từ ngày đó, chỉ qua đối đáp của Thảo, tôi hiểu một điều: Giàu nghèo là do trí óc, do lao động của chính mình tạo ra. Còn bé như thế mà Thảo đã biết đối đáp để chống chọi với đám trẻ con trong làng, thế mới biết rằng nó cũng được dạy dỗ đấy chứ, mỗi cái tội chanh chua chửi tục thì không thể chấp nhận được. / nghe nói gia đình Thảo vẫn giàu có lắm, Thảo có cô con gái xinh đẹp chẳng kém mẹ, ông anh họ tôi ngấp nghé cho con trai mà chẳng được đấy/.